Görsel Kaynak: https://www.amazon.com.tr/Year-Rilke-Daily-Readings-Rainer/dp/006185400X
“Düş ve gerçeklik” döneminin büyük şairi. Yirminci yüzyıl Batı şiir sanatının yapıtaşlarının belki de en önemlilerinden biri.
Doğduğu coğrafya ve yaşadığı dönem bütün Avrupa’nın bilim, sanat ve düşün dünyasını şekillendiren Orta Avrupa, her konu da olduğu gibi Rilke’yi de insanlığa kazandırdı.
Rilke edebiyat dünyasının tanımladığı gibi “katıksız şair”dir. Nasıl ki Wittgenstein’ın “salt felsefe”, Loos’un “salt işlevsellik” ve Schiele’nin resimde “salt ifade” arayışları ile Rilke’nin şiirde “salt şiirsellik” arayışı arasında hiçbir ayrım bulunmamaktadır.
Rilke konusundan bahsetmişken, Lou Andreas Salome’den bahsetmeden geçmek olmaz. Döneminin tüm yazar, çizer ve düşünürlerini kapısına dizmiş bu kadın Rilke’nin “düş ve gerçeklik” yolculuğunda ve meşhur Rusya seyahatinde de yol arkadaşı olmuştur. Tolstoy, Rilke ve Salome’nin bu seyahette buluşup tanışması üçü içinde çok özel izler bırakmıştır.
Rilke bu Rus güzeli biliminsanı yazar Salome için bazı özel mısralarda karalamıştır. Kendisine 1922 de yazdığı mektupta (mektuplarında yalnızca Salome için, Sevgili Sevgili Salome ifadesini kullanmıştır. İki “sevgili” ifadesi yalnızca ona özeldir).
“… Şimdi, bu yeni şiirleri düzene koyuyorum ve bu arada en çok beğendiklerimi senin için kopya ediyorum.
(Sende kalabilir! Tümü de, bugünlerin ürünü, taze ve sımsıcak. Yalnızca bir tanesi: <<Bizim, Rusyalı Kır Atımız…>> (bilsen sana ne çok selamı var, Lou) birinci bölümden alınmış, yani bu ayın başlarında yazılmış.”
Ölmeden önce mezartaşına yazılması için yazdığı mısralar, bugün mezarının başında ona arkadaşlık etmektedir.
“Gül, tam karşıt, zevk
Hiç kimsenin uykusu olmamak bunca
Gözkapağının altında.”
- Rose, oh reiner Widerspruch, Lust Niemandes Schlaf zu sein unter soviel Lidern.
Rilke şiirlerinden bir örnek vermek gerekir. Yine Sevgili Lou’ya yazdığı mektuplarda bahsi geçen şiirlerden biri olsun;
Bir ağaç yükseldi o anda. Salt yücelişti!
Şakıyordu Orpheus! Ağaç, kulağa dönüşmüştü!
Ve sustu her şey. Ama bu suskunluğun içi
bile yeni bir başlangıç, işaret ve değişimdi.
Sessizliğin hayvanları çıktılar, ışıyan,
çözülen ormandaki inlerinden, yuvalarından
ve o zaman anlaşıldı ki, hileden, korkudan
değildir bunca sessiz kalışları kendi aralarında,
ama dinlemek içindir. Böğürmeler ve çığlıklar
küçük geliyordu yüreklerine. Ve daha biraz önce
bunu sığdıracak bir kulübe bile yokken neredeyse,
yalnız en yoğun tutkularla örülü bir sığınak,
bir de sütunları sarsılan bir giriş yeri,-
tam orada sen, kulaklar için yarattın bir tapınak.
Kaynakça:
RILKE, Rainer Maria. Seçme Mektuplar. Türkçesi: Melahat TOGAR. Cem Yayınevi. İstanbul, 1988.
RILKE, Rainer Maria. BÜTÜN ŞİİRLERİNDEN SEÇMELER. İş Kültür Yayınları. 6. Baskı. İstanbul, 2019.
Comments