Sosyolojiyi kısa ve öz olarak tanımlarsak; "insan ve toplum ilişkilerinin, sosyal davranış ve toplumsal kurumların işleyişini inceleyen bilim dalıdır. Sosyoloji bilimi, kişileri çevreleyen farklı sosyal yapıların etkilerini; birey ve grupların sosyal çevreyi dönüştürme kapasitelerini inceler." Tanımdan çıkan toplumbilim olduğudur.
Antropolojiyi nedir? diye bakalım; "Antropoloji, bizi insan yapan şeyin ne olduğunu inceleyen bilim dalıdır. İnsanlık tarihindeki kültürlerin tüm kapsamını ve karmaşıklığını anlamak için kullanılan bilimsel disiplin." Tanımdan çıkan insanbilim yada kültür bilim olduğudur. İnsanın nerden nereye geldiğini ve gelirken getirdikleri ile arkasında bırakırken onu insan yapan bütün şeyler antropolojinin konusudur.
Etnoloji nedir? Hani meşhur Etnografya müzelerinden hatırlayacağınız bu disiplin; "Etnoloji ise (Yunanca aynı kökten gelmektedir: Ethno= halk, logic bilim), Etnografyanın çeşitli alanlarda yaptığı maddi ve manevi araştırmalardan yararlanarak çeşitli kültürler arasında karşılaştırmalar yapmakta, insanlığın kültür tarihini aydınlatmaya çalışmaktadır." Tanımdan çıkan sanki kültür toplumların ve insanların oluşturduğu kültür ki Etnoloji, insanı biyolojik bir varlık olarak ele almaz; onu, bir kültür yaratıcısı olarak konu edinir ve inceler denir ama işin kısacası ırk bilimidir. Ve modern Sosyoloji, Antropoloji bu "ırk" kavramını bilimdışı bulmaktadır.
Bu kadar tanımdan sonra gelelim asıl konumuz Sosyolojiye, felsefenin modern çağa hediyesi sosyal bilimlerden biri de Sosyolojidir. Toplum bilimdir diye kısacık söylenir ama göç bilimidir. Kentler göçlerin eseridir özü itibariyle kent ve insan ya da kent toplumu bilimidir. Biliyorum itirazlar geliyor, köy sosyolojisi ile başlayan birçok sosyoloji alt disiplini ne oluyor. Sosyolojinin ana konusunun yardımcıları oluyor. Hepsinin toplumu kent toplumun en olduğunu anlamamıza yardımcı olmaktadır.
İster Herodotos'un Tarihinden başlatalım, istersek İbn-i Haldun'un Mukaddimesinden dönemin toplumlarını o günden tarih bilgisi, coğrafya bilgisi ve ahlak anlayışı temelinde bize anlatır. Ve bizler ilkçağdan itibaren sosyolojik yapının ne olduğunu bunlar ve benzeri eserlerden öğrenmekteyizdir.
Sosyoloji çağdaş olguları ele alır fakat derin tarihsel köklerini bir arkeolog gibi ortaya çıkarır. Bu arkeolog titizliği geçmişin uzaklığından başlayarak toplumun sürecini bize göstermektedir. Sosyoloji çalışmaları , bir birey olarak düşündüğümüz ve yaptığımız şeylerin, örgütler, kültürler, toplumlar ve dünyada olan bitenden etkilendiğidir.
Sosyoloji insanlık göçünde insanın oluşturduğu duraklar olan kentlerde oluşturduğu toplumda ortaya çıkan her şeyin o göç yollarındaki izlerini sürer. Farklı insanların deneyimlerinin kent denilen yerde insanların oluşturduğu "toplum" denilen özel olguda nasıl kültür, ahlak, siyaset, ekonomi, inanç oluşturduğunu incelemektedir. Sosyoloji merkantalist dönem sonunda oluşan sanayi döneminin insanın oluşturduğu Sanayi ve Sanayi sonrası toplumu sorun edinmektedir.
Sosyoloji/1
Özden Bekir KARAKAŞ
Comments